ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΠΡΟΤΥΠΟ

Οι Βαλκανικοί λαοί, όπως τούς γνωρίζουμε στη σύγχρονη εποχή, διαμορφώθηκαν κατά τους μέσους χρόνους. Η διαμόρφωση και η συγκρότησή τους έχει την αφετηρία της στον πρώιμο Μεσαίωνα, μετά τη μόνιμη εγκατάσταση των Σλάβων (6ος-7ος αι.), που συνέβαλαν καθοριστικά στην εθνική φυσιογνωμία της χερσονήσου του Αίμου. Στη μακρά διάρκεια περίπου χιλίων χρόνων -ως την οθωμανική κατάκτηση (15ος-16ος αι.),- οι Βαλκανικοί λαοί συγκροτήθηκαν εθνικά και πολιτικά και αναπτύχθηκαν πολιτιστικά, ενσωματώνοντας και την προϋπάρχουσα στην περιοχή ιστορική εμπειρία, πολιτική και πνευματική. Την ιστορική πορεία των Βαλκανικών λαών επηρέασε καθοριστικά ο Χώρος, με την πλούσια γεωγραφική διαμόρφωση και τη σημαντική θέση της Χερσονήσου στον ευρύτερο γεωπολιτικό περίγυρο -σε συνάφεια πάντοτε με τις μεταβαλλόμενες στον Χρόνο πολιτικές συνθήκες. Τα πολιτιστικά-πνευματικά φαινόμενα που εδράζονται στη χριστιανική θρησκεία, την ελληνοβυζαντινή παιδεία και την ελληνορωμαϊκή παράδοση, αλλά και στην προϊστορία της περιοχής, υπήρξαν για τους Βαλκανικούς λαούς βασικοί παράγοντες πνευματικής ανέλιξης. Ο ενεργός ρόλος του Βυζαντίου, με τον χριστιανισμό και τον ελληνοβυζαντινό πολιτισμό, ως άμεσης και συνεχούς πολιτικής-κρατικής και πνευματικής παρουσίας, υπήρξε το καθοριστικό πρότυπο και βασικός συντελεστής κρατικής συγκρότησης και πνευματικής ανάπτυξης των Βαλκανικών λαών. Άλλοι ισχυροί εξωγενείς παράγοντες που επέδρασαν, άμεσα ή έμμεσα, στο ιστορικό γίγνεσθαι αυτών των λαών, ήταν η Εκκλησία της Ρώμης με τη συστηματική θρησκευτική και πολιτική δράση της και η Κεντρική και Δυτική Ευρώπη με τις ποικίλες πολιτικές και οικονομικές επεμβάσεις, διεισδύσεις και εποικισμούς. Στην παρούσα εργασία επιχειρείται να προσδιοριστή η δυναμική των κοινών γεωπολιτικών παραγόντων στην ιστορική πορεία κάθε Βαλκανικού λαού, επισημαίνοντας την ιδιαιτερότητα και τη συμβολή του. Η εξέταση των ιστορικών δεδομένων της βασικής για τα Βαλκάνια μεσαιωνικής εποχής μπορεί να συμβάλει στην ερμηνευτική προσέγγιση και κατανόηση της σύγ