Η ΑΝΑΠΑΡΙΣΤΩΜΕΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙ-ΗΡΩΙΣΜΟ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ ΤΟΥ Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ

H μελέτη αυτή αποπειράται να αναδείξει την ιδιοτυπία και την πρωτοτυπία τής μυθιστορηματικής γραφής τού Μ. Καραγάτση. Η χωροχρονική λειτουργία στο έργο του, σε συνδυασμό με τη σκιαγράφηση χαρακτηριστικών αρχετυπικών μορφών αντι-ηρώων, αποτυπώνει την κοινωνική και ιστορική κρίση τής κοινωνίας. Κάθε ατομική ταυτότητα καθίσταται γενική αρχετυπική εικόνα τού καθολικού, σε μια μυθιστορηματική διαλεκτική πρωτότυπη και ιδιαίτερη. Ο Μ. Καραγάτσης ανατρέπει την παγιωμένη αφηγηματική φόρμα τής εποχής του, πρωτοπορώντας με τη χρήση μοντέρνων εργαλείων αφήγησης, τόσο σε επίπεδο αφηγηματικής δομής και τεχνικής, όσο και ιδεολογικού και ιστορικού φορτίου. Το παραγκωνισμένο «κοινωνικό περιθώριο», ανθρώπινοι τύποι και ήρωες, που καλύπτουν ευρύ κοινωνικό και οικονομικό κοινωνικό φάσμα, βάλλονται αδιάκοπα σε έναν αδυσώπητο εσωτερικό και εξωτερικό αγώνα. Πρόκειται για μια γνήσια ρεαλιστική γραφή υψηλού ύφους και ήθους, ανάλογη της μπαλζακικής. Ο Μ. Καραγάτσης, χωρίς καμία διάθεση αντιγραφής ή μίμησης, ταράσσει τα λιμνάζοντα ύδατα της πεζογραφίας, αλλά και της αστικής ευπρέπειας, με ιδιότυπη τεχνική, προωθώντας τη μυθιστορηματική τέχνη στο όριο που συνιστά πια κεκτημένο για την αφηγηματική τέχνη. Το ελληνικό μοντέρνο στην πιο ισχυρή λογοτεχνική αποτύπωσή του. Όλα τα παραπάνω διερευνώνται διεξοδικά στα μυθιστορήματα Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν (1933) και Γιούγκερμαν (1938), όπου επιχειρείται η εξέταση της ελλαδικής ιστορικής πραγματικότητας του Μεσοπολέμου, μέσα από τα αντιηρωικά δρώντα πρόσωπα του Ρώσου Λιάπκιν και του Φιλανδού Γιούγκερμαν, με επίκεντρο το μεταβατικό κοινωνικό περιβάλλον τής Λάρισας και τού Πειραιά αντίστοιχα.